كِتَابُ الضَّحَايَا

په‌رتووكی قوربانیكردن

بَابٌ فِي الْبَقَرِ وَالْجَزُورِ عَنْ كَمْ تُجْزِئُ؟

باسێك دەربارەی مانگا و وشتر بۆ چه‌ند كه‌س ده‌بێت؟

٤٤٩. عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ k: أَنَّ النَّبِيَّ ﷺ قَالَ: «الْبَقَرَةُ عَنْ سَبْعَةٍ، وَالْجَزُورُ عَنْ سَبْعَةٍ».

جابیری كوڕی عه‌بدوڵڵا k ده‌گێڕێته‌وه‌: پێغه‌مبه‌ر ﷺ فه‌رموویه‌تی: «مانگا به‌بری حه‌وت كه‌س ده‌كه‌وێت (بۆ قوربانی)، هه‌روه‌ها وشتریش به‌بری حه‌وت كه‌س ده‌كه‌وێت».

بَابٌ فِي الشَّاةِ يُضَحَّى بِهَا عَنْ جَمَاعَةٍ

باسێك دەربارەی مه‌ڕێك كه‌ له‌بری كۆمه‌ڵێك ده‌كرێته‌ قوربانی

٤٥٠. عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ k قَالَ: شَهِدْتُ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ الْأَضْحَى بِالْمُصَلَّى، فَلَمَّا قَضَى خُطْبَتَهُ نَزَلَ مِنْ مِنْبَرِهِ وأُتِيَ بِكَبْشٍ فَذَبَحَهُ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ بِيَدِهِ، وَقَالَ: «بِسْمِ اللَّهِ، وَاللَّهُ أَكْبَرُ، هَذَا عَنِّي، وَعَمَّنْ لَمْ يُضَحِّ مِنْ أُمَّتِي».

جابیری كوڕی عه‌بدوڵڵا k ده‌ڵێت: ئاماده‌ی جه‌ژنی قوربان بووم له‌گه‌ڵ پێغه‌مبه‌ری خوا ﷺ له‌ نوێژگه‌دا، كه‌ وتاره‌كه‌ی ته‌واو كرد، له‌ مینبه‌ره‌كه‌ دابه‌زی و‌ به‌رانێكیان بۆی هێنا، پێغه‌مبه‌ری خوا ﷺ به ‌ده‌ستی خۆی سه‌ری بڕی و فه‌رمووی: «به‌ ناوی خوا، (الله أكبر)ی كرد، خوایه‌ خێری ئه‌م به‌رانه‌ له‌جیاتی خۆم و‌ له‌جیاتی هه‌ر كه‌سێكیش له‌ ئوممه‌تی من لێره‌ به‌دوا كه‌ قوربانی نه‌كردووه ‌و توانای نییه‌ و هه‌ژاره،‌ خێر بۆ هه‌مووی بچێت».

بَابٌ فِي النَّهْيِ أَنْ تُصْبَرَ الْبَهَائِمُ، وَالرِّفْقِ بِالذَّبِيحَةِ

باسێك دەربارەی ڕێگریكردن‌ لە بە‌نیشانه‌گرتنی ئاژەڵ، هه‌روه‌ها به‌زه‌یی هاتنه‌وه‌‌ به‌ ئاژه‌ڵی قوربانی

٤٥١. عَنْ شَدَّادِ بْنِ أَوْسٍ h قَالَ: خَصْلَتَانِ سَمِعْتُهُمَا مِنْ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ: «إِنَّ اللَّهَ كَتَبَ الْإِحْسَانَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ، فَإِذَا قَتَلْتُمْ فَأَحْسِنُوا الْقِتْلَةَ، وَإِذَا ذَبَحْتُمْ فَأَحْسِنُوا الذَّبْحَ، وَلْيُحِدَّ أَحَدُكُمْ شَفْرَتَهُ، وَلْيُرِحْ ذَبِيحَتَهُ».

شه‌ددادی كوڕی ئه‌وس h ده‌ڵێت: دوو شتم له‌ پێغه‌مبه‌ری خوا ﷺ بیستووه‌، كه‌ فه‌رموویه‌تی: «خوا چاكه‌ی له‌سه‌ر هه‌موو شتێك نووسیوه‌، ئه‌گه‌ر هه‌ر شتێكتان كوشت به‌جوانترین شێواز بیكوژن، ئاژه‌ڵێكیش (كه‌ چه‌قۆی له‌سه‌ره ‌و) سه‌ری ده‌بڕن به‌جوانترین شێواز سه‌ری ببڕن، با یه‌كێك له‌ ئێوه‌ چه‌قۆكه‌ی تیژ بكات، با پشوو بدات به‌ ئاژه‌ڵه‌كه‌ی كه‌ سه‌ری ده‌بڕێت».

٤٥٢. عَنْ عَدِيِّ بْنِ حَاتِمٍ h قَالَ: قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، أَرَأَيْتَ إِنْ أَحَدُنَا أَصَابَ صَيْدًا وَلَيْسَ مَعَهُ سِكِّينٌ أَيَذْبَحُ بِالْمَرْوَةِ وَشِقَّةِ الْعَصَا؟ فَقَالَ: «أَمْرِرِ الدَّمَ بِمَا شِئْتَ، وَاذْكُرِ اسْمَ اللَّهِ b».

عه‌دی كوڕی حاتیم h ده‌ڵێت: گوتم: ئه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا، پێم بڵێ ئه‌گه‌ر یه‌كێك له‌ ئێمه‌ شتێكی ڕاو كرد و‌ چه‌قۆی پێ نه‌بوو، ئایا به‌و به‌رده‌ سپییه‌ تیژانه‌ و به‌ لایه‌كی گۆپاڵه‌كه‌ی كه‌ تیژه،‌ ئایا به‌وه‌ سه‌ری ببڕێت؟ فه‌رمووی: «به‌ ملیدا بهێنه ‌و خوێنی لێ بڕژێت، ناوی خوای b لێ بێنه‌».

🖍   تێبینی:

(شِقَّةِ الْعَصَا): كاتێك ده‌بێته‌ دوو له‌ت تیژ ده‌بێت و بڕه‌ڕ ده‌بێت. (الْمَرْوَة): جۆره‌ به‌ردێكه‌ ڕه‌نگی سپییه‌ و كاتی خۆی تیژیان كردووه‌ وه‌كوو تیغێك (چه‌قۆ)

بَابٌ فِي الْعَقِيقَةِ

باسێك ده‌رباره‌ی هۆزه‌بانه‌

٤٥٣. عَنْ أُمِّ كُرْزٍ i قَالَتْ: سَمِعْتُ النَّبِيَّ ﷺ يَقُولُ: «أَقِرُّوا الطَّيْرَ عَلَى مَكِنَاتِهَا». قَالَتْ: وَسَمِعْتُهُ يَقُولُ: «عَنِ الْغُلَامِ شَاتَانِ، وَعَنِ الْجَارِيَةِ شَاةٌ لَا يَضُرُّكُمْ أَذُكْرَانًا كُنَّ أَمْ إِنَاثًا».

ئوم كوڕز i ده‌ڵێت: گوێم له‌ پێغه‌مبه‌ر ﷺ بوو ده‌یفه‌رموو: «واز له‌ باڵنده‌ بێنن له‌ جێی خۆی بمێنێته‌وه‌ و هه‌ڵیمه‌فڕێنن»، گوتی: گوێشم لێ بوو ده‌یفه‌رموو: «ئه‌گه‌ر منداڵه‌كه‌ كوڕ بوو، دوو ئاژه‌ڵی بۆ سه‌ر ده‌بڕێت، ئه‌گه‌ر كچ بوو ئاژه‌ڵێكی بۆ سه‌ر ده‌بڕێت، ئیدی ئه‌گه‌ر ئاژه‌ڵه‌كه‌ نێر بێت، یان مێ بێت ئاساییه‌».

🖍   تێبینی:

له‌به‌ر ئه‌وه‌ی له‌ نه‌فامێتیدا كه‌سێك بیویستایه‌ كارێك بكات ده‌ڕۆیی باڵنده‌ی هه‌ڵده‌ستاند له‌ هێلانه‌كه‌ی، ئه‌گه‌ر به ‌لای ڕاستدا بڕۆیشتایه‌، ده‌یگوت: كاره‌كه‌م خێر و باش ده‌بێت، ده‌ڕۆیی ئیشه‌كه‌ی ده‌كرد، ئه‌گه‌ر باڵنده‌كه‌ به‌ لای چه‌پدا بڕۆیشتایه،‌ ده‌گه‌ڕایه‌وه‌ ده‌یگوت: كاره‌كه‌م شه‌ڕ و خراپ ده‌بێت، پێغه‌مبه‌ری خوا ﷺ ڕێگریی كرد له‌م كاره‌، باڵنده‌ مه‌فڕێنن له‌ هێلانه‌كه‌ی له‌به‌ر ئه‌وه‌ی سوود و زیان به‌ ده‌ستی ئه‌و نییه ‌و به‌ ده‌ستی خوای گه‌وره‌یه‌. (مَكِنَاتِهَا): واته‌: له‌سه‌ر هێلكه‌ و هێلانه‌كه‌ی هه‌ڵیمه‌ستێنن.

٤٥٤. عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ k: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ عَقَّ عَنِ الْحَسَنِ، وَالْحُسَيْنِ كَبْشًا كَبْشًا.

ئیبن عه‌بباس k ده‌گێڕێته‌وه‌: پێغه‌مبه‌ری خوا ﷺ بۆ هه‌ریه‌ك له‌ حه‌سه‌ن و حوسه‌ین به‌رانێكی بۆ كردن به‌ هۆزه‌بانه‌.