كِتَابُ الطَّهَارَةِ

په‌رتووكی پاكوخاوێنی

تَأْوِيلُ قَوْلِهِ b: {إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلَاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ} المائدة: 6

ماناى فەرمایشتى خوا b: {إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلَاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ}

١. عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ h: أَنَّ النَّبِيَّ ﷺ قَالَ: «إِذَا اسْتَيْقَظَ أَحَدُكُمْ مِنْ نَوْمِهِ، فَلَا يَغْمِسْ يَدَهُ فِي وَضُوئِهِ حَتَّى يَغْسِلَهَا ثَلَاثًا، فَإِنَّ أَحَدَكُمْ لَا يَدْرِي أَيْنَ بَاتَتْ يَدُهُ».

ئەبو هوڕەیڕە h دەگێڕێتەوە: پێغەمبەر ﷺ فەرموویەتى: «ئەگەر یەکێک لە ئێوە لە خەو هەڵسا با دەستى نەخاتە نێو ئاوی دەستنوێژەکەی، هەتا سێ جار دەستى دەشوات، چونکە بێگومان هیچ یەکێک لە ئێوە نازانێت دەستى بەر چی کەوتووە».

🖍   تێبینی:

(الْمُتْعَة): واته‌ کەسێک چوو بۆ حەج ئیحڕام ببەستێت بە عومڕە لە مانگەکانى حەجدا، هەر کە چووە ئەوێ تەواف بکات سەعی نێوان صەفا و مەڕوەش بکات، قژی کورت بکاتەوە یان بیتاشێت، دواتر ئیحڕام لە خۆی بکاتەوە، هەموو شتێکى بۆ حەڵاڵە هەتا کاتی حەجکردن، بەڵام پێویست دەبێت لەسەری کە خوێن بڕێژێت (ئاژەڵێک سەر ببڕێت).

بَابُ السِّوَاكِ إِذَا قَامَ مِنَ اللَّيْلِ

باسی سیواککردن لە کاتى هەڵسان لە شەودا

٢. عَنْ حُذَيْفَةَ h قَالَ: كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ: إِذَا قَامَ مِنَ اللَّيْلِ يَشُوصُ فَاهُ بِالسِّوَاكِ.

حوزەیفە h دەڵێت: پێغەمبەرى خوا ﷺ کاتێك هەڵسابایە بۆ شەونوێژ سیواکی لە دەمی وەردەدا.

بَابُ التَّرْغِيبِ فِي السِّوَاكِ

باسی هاندان بۆ سیواككردن

٣. عَنْ عَائِشَةَ i عَنِ النَّبِيِّ ﷺ قَالَ:«السِّوَاكُ مَطْهَرَةٌ لِلْفَمِ مَرْضَاةٌ لِلرَّبِّ».

عائیشە i دەگێڕێتەوە: پێغەمبەر ﷺ فەرموویەتی: «سیواک پاککەرەوەى دەمە و هۆكارى ڕەزامەندیی پەروەردگارە».

ذِكْرُ الْفِطْرَةِ الِاخْتِتَانُ

باسکردنى سروشتییەتی خەتەنەکردن

٤. عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ h عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ قَالَ: «الْفِطْرَةُ خَمْسٌ: الِاخْتِتَانُ، وَالِاسْتِحْدَادُ، وَقَصُّ الشَّارِبِ، وَتَقْلِيمُ الْأَظْفَارِ، وَنَتْفُ الْإِبْطِ».

ئەبو هوڕەیڕە h دەگێڕێتەوە: پێغەمبەرى خوا ﷺ فەرموویەتى: «فیتڕه‌ت پێنج شتن: خەتەنەکردن و بەرتاشین و کورتکردنەوەى سمێڵ و نینۆککردن و هەڵکێشانی مووی بنباڵ».

إِحْفَاءُ الشَّارِبِ وَإِعْفَاءُ اللِّحَى

کورتکردنەوەى سمێڵ و هێشتنەوەى ڕیش

٥. عَنِ ابْنِ عُمَرَ k عَنِ النَّبِيِّ ﷺ قَالَ: «أَحْفُوا الشَّوَارِبَ، وَأَعْفُوا اللِّحَى».

ئيبن عومەر k دەگێڕێتەوە: پێغەمبەر ﷺ فەرموویەتى: «سمێڵتان کورت بکەنەوە و ڕیشتان بهێڵنەوە».

الْقَوْلُ عِنْدَ دُخُولِ الْخَلَاءِ

ئەو زیكرەى دەگوترێ لە کاتی چوونە سەرئاو

٦. عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ h قَالَ: كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ إِذَا دَخَلَ الْخَلَاءَ قَالَ: «اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْخُبُثِ وَالْخَبَائِثِ».

ئەنەسی کوڕی مالیک h دەڵێت: پێغەمبەرى خوا ﷺ کاتێك (دەیویست) بچێتە سەرئاو دەیفەرموو: «خوایە من پەنا دەگرم بە تۆ لە شەیتانە نێرینەكان و شەیتانە مێیینەکان».

النَّهْيُ عَنْ مَسِّ الذَّكَرِ بِالْيَمِينِ عِنْدَ الْحَاجَةِ

ڕێگەگرتن لە گرتنی ئەندامى نێرینە بە دەستى ڕاست لە کاتی سەرئاوکردن

٧. عَنْ قَتَادَةَ h قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ: «إِذَا دَخَلَ أَحَدُكُمُ الْخَلَاءَ فَلَا يَمَسَّ ذَكَرَهُ بِيَمِينِهِ».

ئەبو قەتادە h دەڵێت: پێغەمبەرى خوا ﷺ فەرموویەتى: «ئەگەر یەکێکتان چووە سەرئاو، با بە دەستى ڕاستى ئەندامی نێرینەى نەگرێت».

التَّنَزُّهُ عَنِ الْبَوْلِ

خۆپاكڕاگرتن لە میز پێكەوتن

٨. عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ k قَالَ: مَرَّ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ عَلَى قَبْرَيْنِ فَقَالَ:«إِنَّهُمَا يُعَذَّبَانِ وَمَا يُعَذَّبَانِ فِي كَبِيرٍ: أَمَّا هَذَا فَكَانَ لَا يَسْتَنْزِهُ مِنْ بَوْلِهِ، وَأَمَّا هَذَا فَإِنَّهُ كَانَ يَمْشِي بِالنَّمِيمَةِ». ثُمَّ دَعَا بِعَسِيبٍ رَطْبٍ، فَشَقَّهُ بِاثْنَيْنِ فَغَرَسَ عَلَى هَذَا وَاحِدًا، وَعَلَى هَذَا وَاحِدًا، ثُمَّ قَالَ: «لَعَلَّهُ يُخَفَّفُ عَنْهُمَا مَا لَمْ يَيْبَسَا».

ئيبن عەبباس k دەڵێت: پێغەمبەرى خوا ﷺ تێپەڕی بەلای دوو گۆڕدا فەرمووى: «ئەو دوو (مردوو)ە سزا دەدرێن، لەبەر گوناهێکی گەورەش نییە كە سزا دەدرێن: بەڵكوو ئەوەیان خۆی پاک نەدەکرده‌وە لە میزەکەى، هەرچى ئەمەشیانە قسەى (خراپی) دەهێنا و دەبرد (لەنێو خەڵک بۆ نانەوەی ئاشووب)». پاشان داواى لقە دارخورمایەکى تەڕی کرد، کەرتى كرد و كردیە دوو پارچە، یەکیانی لەسەر گۆڕێکیان چاند و ئەوى دیکەشی لەسەر گۆڕەکەى دیكه‌ چاند، پاشان فەرمووی: «ئومێد وایە سزایان لەسەر سووک بکرێت تا وشک دەبنەوە».

النَّهْيُ عَنِ الِاسْتِنْجَاءِ بِالْيَمِينِ

قەدەغەى خۆپاککردنەوە بە دەستى ڕاست

٩. عَنْ أَبِي قَتَادَةَ h: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ قَالَ: «إِذَا شَرِبَ أَحَدُكُمْ فَلَا يَتَنَفَّسْ فِي إِنَائِهِ، وَإِذَا أَتَى الْخَلَاءَ فَلَا يَمَسَّ ذَكَرَهُ بِيَمِينِهِ، وَلَا يَتَمَسَّحْ بِيَمِينِهِ».

ئەبو قەتادە h دەگێڕێتەوە: پێغەمبەرى خوا ﷺ فەرموویەتى: «کاتێك یەکێکتان ئاوی خواردەوە با هەناسە نه‌دات له‌نێو قاپەکەى، ئەگەر چوو بۆ سەرئاو با بە دەستى ڕاستی ئەندامی نێرینەى نەگرێت، با بە دەستى ڕاستیشی خۆی پاك نەكاتەوە».

بَابُ التَّوْقِيتِ فِي الْمَاءِ

باسی دیاریکردنى ڕێژەى ئاو (ی پاک بۆ بەکارهێنان)

١٠. عَنِ ابْنِ عُمَرَ k قَالَ: سُئِلَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ عَنِ الْمَاءِ وَمَا يَنُوبُهُ مِنَ الدَّوَابِّ وَالسِّبَاعِ؟ فَقَالَ: «إِذَا كَانَ الْمَاءُ قُلَّتَيْنِ لَمْ يَحْمِلِ الْخَبَثَ».

ئيبن عومەر k دەڵێت: پرسیار کرا لە پێغەمبەرى خوا ﷺ دەربارەى ئەو ئاوەى ئاژەڵ و دڕندە دادەبەزنه‌ نێوى؟ ئەویش فەرمووی: «ئەگەر ئاو گەیشتە ڕێژەى قوللەتەین ئەوە پیسی هەڵناگرێت».

تَرْكُ التَّوْقِيتِ فِي الْمَاءِ

دیارینەکردنى ڕێژەى ئاوی بەکارهێنان بۆ پاککردنەوە

١١. عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ h قَالَ: قَامَ أَعْرَابِيٌّ فَبَالَ فِي الْمَسْجِدِ فَتَنَاوَلَهُ النَّاسُ فَقَالَ لَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ: «دَعُوهُ وَأَهْرِيقُوا عَلَى بَوْلِهِ دَلْوًا مِنْ مَاءٍ؛ فَإِنَّمَا بُعِثْتُمْ مُيَسِّرِينَ، وَلَمْ تُبْعَثُوا مُعَسِّرِينَ».

ئەبو هوڕەیڕە h دەڵێت: دەشتەکییەک هەڵسا میزى کردە نێو (حەوشەى) مزگەوت، خەڵکەکەش کردیانە هاتوهاوار لێی، پێغەمبەرى خواش ﷺ پێی فەرموون: «وازی لێ بێنن (تا میزەکەى تەواو دەکات)، پاشان دۆڵکەیەک ئاو بە شوێنى میزەکەدا بكەن، چونکە ئێوە نێردراون ئاسانکار بن، نەنێردراون قورسکار بن».

بَابُ مَاءِ الْبَحْرِ

باسی ئاوی دەریا

١٢. عَن أَبِي هُرَيْرَةَ h يَقُولُ: سَأَلَ رَجُلٌ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ فَقَالَ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، إِنَّا نَرْكَبُ الْبَحْرَ، وَنَحْمِلُ مَعَنَا الْقَلِيلَ مِنَ الْمَاءِ، فَإِنْ تَوَضَّأْنَا بِهِ عَطِشْنَا أَفَنَتَوَضَّأُ مِنْ مَاءِ الْبَحْرِ؟ فَقَالَ: رَسُولُ اللَّهِ ﷺ: «هُوَ الطَّهُورُ مَاؤُهُ، الْحِلُّ مَيْتَتُهُ».

ئەبو هوڕەیڕە h دەڵێت: پیاوێک پرسیاری کرد لە پێغەمبەرى خوا ﷺ گوتى: ئەى پێغەمبەری خوا ﷺ ئێمە (سوارى کەشتى دەبین) دەچینە نێو دەریا، کەمێك ئاو لەگەڵ خۆماندا هەڵدەگرین، ئەگەر دەستنوێژی پێ بشۆین تینوومان دەبێت، ئایا بە ئاوى دەریا دەستنوێژ بشۆین؟ پێغەمبەرى خوا ﷺ فەرمووی: «ئاوی دەریا پاکە، مردارەوەبووی نێویشی حەڵاڵە».

بَابُ الْوُضُوءِ بِالثَّلْجِ

باسی دەستنوێژ شوشتن بە بەفر

١٣. عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ h قَالَ: كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ إِذَا اسْتَفْتَحَ الصَّلَاةَ سَكَتَ هُنَيْهَةً، فَقُلْتُ: بِأَبِي أَنْتَ وَأُمِّي يَا رَسُولَ اللَّهِ، مَا تَقُولُ فِي سُكُوتِكَ بَيْنَ التَّكْبِيرِ وَالْقِرَاءَةِ؟ قَالَ أَقُولُ: «اللَّهُمَّ بَاعِدْ بَيْنِي وَبَيْنَ خَطَايَايَ كَمَا بَاعَدْتَ بَيْنَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ، اللَّهُمَّ نَقِّنِي مِنْ خَطَايَايَ كَمَا يُنَقَّى الثَّوْبُ الْأَبْيَضُ مِنَ الدَّنَسِ، اللَّهُمَّ اغْسِلْنِي مِنْ خَطَايَايَ بِالثَّلْجِ وَالْمَاءِ وَالْبَرَدِ».

ئەبو هوڕەیڕە h دەڵێت: پێغەمبەرى خوا ﷺ کاتێك دەستى دەکرد بە نوێژ بۆ ماوەیەکى کەم بێدەنگ دەبوو، گوتم: باوک و دایکم بەقوربانت بن ئەى پێغەمبەری خوا لە کاتی بێدەنگبوونت لە نێوان (اللَّهُ أَكْبَر)ى قوڕئان خوێندندا چی دەفەرمووی؟ فەرمووی: دەڵێم: «خوایە نێوانى من و هەڵەکانم دوور بخەرەوە وەکوو چۆن نێوانى خۆرهەڵات و خۆرئاوات دوور خستۆتەوە، خوایە پاکم بکەرەوە لە هەڵەکانم وەکوو چۆن پۆشاكی سپی پاک دەکرێتەوە لە پیسی، خوایە بمشۆرە لە هەڵەکانم بە بەفر و ئاو و تەرزە».

تَعفِير الإِنَاءِ الَذِي ولِغَ فِيهَ الكَلِبُ بِالتُّرَاب

باسی پاککردنەوەى قاپ بە خۆڵ ئەگەر سەگ زمانی تێخست

١٤. عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغَفَّلِ h: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ أَمَرَ بِقَتْلِ الْكِلَابِ، وَرَخَّصَ فِي كَلْبِ الصَّيْدِ وَالْغَنَمِ وَقَالَ: «إِذَا وَلَغَ الْكَلْبُ فِي الْإِنَاءِ فَاغْسِلُوهُ سَبْعَ مَرَّاتٍ، وَعَفِّرُوهُ الثَّامِنَةَ بِالتُّرَابِ».

عەبدوڵڵاى کوڕی موغەففەل h دەگێڕێتەوە: پێغەمبەرى خوا ﷺ فەرمانی کرد بە کوشتنى سەگەکان، مۆڵەتیشی دا بە (هێشتنەوەى) سەگی ڕاوکردن و مەڕوماڵات، پاشان فەرمووی: «ئەگەر سەگ لە قاپێکدا خواردیەوە حەوت جار بیشۆن، هەشتەمین جار بە خۆڵ پاکی بکەنەوە».

🖍   تێبینی:

ئیمامی حەڕەمەین دەڵێت: فەرمانکردن بە کوشتنى سەگ نەسخ کراوەتەوە، لە فەرموودەى صەحیحدا هاتووە پێغەمبەر ﷺ کوشتنى قەدەغە کردووە شەریعەتیش لەسەر ئەمە چەسپاوە، سەرەتا فەرمانی کرد بە کوشتنى دواتر قەدەغەى کرد.

بَابُ سُؤْرِ الْحَائِضِ

باسی(حوکمى) پاشماوەى دەمی ئافرەتى حەیزدار

١٥. عَنْ عَائِشَةَ i قَالَتْ: كُنْتُ أَتَعَرَّقُ الْعَرْقَ فَيَضَعُ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ فَاهُ حَيْثُ وَضَعْتُ وَأَنَا حَائِضٌ، وَكُنْتُ أَشْرَبُ مِنَ الْإِنَاءِ فَيَضَعُ فَاهُ حَيْثُ وَضَعْتُ وَأَنَا حَائِضٌ.

عائیشە i دەڵێت: من ئێسقانم دەکڕاندەوە کە گۆشتى کەمى پێوە مابوو، پێغەمبەری خواش ﷺ دەمی دەخستە ئەو شوێنەى کە من لێم دەكڕاندەوە لە کاتێکدا حەیزدار بووم، هەروەها من لە پەرداخ ئاوم دەخواردەوە، پێغەمبەریش ﷺ دەمی دەخستە ئەو شوێنە و دەیخواردەوە، لە کاتێکدا حەیزدار بووم.

بَابُ النِّيَةِ فِي الْوُضُوءِ

نیەتهێنان بۆ دەستنوێژ گرتن

١٦. عَنْ عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ h قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ: «إِنَّمَا الْأَعْمَالُ بِالنِّيَّةِ، وَإِنَّمَا لِامْرِئٍ مَا نَوَى، فَمَنْ كَانَتْ هِجْرَتُهُ إِلَى اللَّهِ وَإِلَى رَسُولِهِ فَهِجْرَتُهُ إِلَى اللَّهِ وَإِلَى رَسُولِهِ، وَمَنْ كَانَتْ هِجْرَتُهُ إِلَى دُنْيَا يُصِيبُهَا أَوِ امْرَأَةٍ يَنْكِحُهَا فَهِجْرَتُهُ إِلَى مَا هَاجَرَ إِلَيْهِ».

عومەرى کوڕی خەتتاب h دەڵێت: پێغەمبەرى خوا ﷺ فەرموویەتى: «بێگومان هەموو کردارەکان بەگوێرەی نیازى دڵە، هەر کەس بەپێی نیازی دڵی خۆی پاداشت وەردەگرێت، هەر کەس کۆچکردنەکەى بۆ لای خوا و پێغەمبەرەکەى بێت ئەوە کۆچەکەى بۆ لای خوا و پێغەمبەرەکەیەتى، هەر کەسێكیش کۆچكردنەکەى بۆ مەبەستێکى دونیایی بێت کە دەستى بکەوێت، یان بۆ ئافرەتێک مارەى بکات، ئەوە کۆچەکەى بۆ ئەو مەبەستە بووە کە کۆچی بۆ کردووە».

الْوُضُوءُ مِنَ الْإِنَاءِ

دەستنوێژ شوشتن لەنێو قاپ و تەشتدا

١٧. عَنْ عَبْدِ اللَّهِ h قَالَ: كُنَّا مَعَ النَّبِيِّ ﷺ، فَلَمْ يَجِدُوا مَاءً، فَأُتِيَ بِتَوْرٍ فَأَدْخَلَ يَدَهُ، فَلَقَدْ رَأَيْتُ الْمَاءَ يَتَفَجَّرُ مِنْ بَيْنِ أَصَابِعِهِ وَيَقُولُ: «حَيَّ عَلَى الطَّهُورِ وَالْبَرَكَةُ مِنَ اللَّهِ b». قَالَ الْأَعْمَشُ: فَحَدَّثَنِي سَالِمُ بْنُ أَبِي الْجَعْدِ قَالَ: قُلْتُ لِجَابِرٍ h: كَمْ كُنْتُمْ يَوْمَئِذٍ؟ قَالَ: أَلْفًا وَخَمْسَمِائَةٍ.

عەبدوڵڵا h دەڵێت: ئێمە لە خزمەت پێغەمبەر ﷺ بووین، ئاویان دەست نەكەوت، تەشتێکیان هێنایه‌ خزمەتی ئاوی تێدا بوو، دەستى خستە نێو تەشتەكەوه‌، بینیم ئاو هەڵدەقوڵا لە نێوان پەنجەکانیەوە و دەیفەرموو: «پەلە بكەن وەرن بۆ دەستنوێژ شوشتن بەرەکەت لە خواوەیە b». جا ئەعمەش (یەکێکە لە ڕاوییەكان) دەڵێت: سالیمی کوڕی ئەبو جەعد بۆى باس کردم گوتى: بە جابیرم h گوت: ئەو کاتە چەند کەس بوون؟ گوتى: هەزار و پێنج سەد کەس.

الْمَضْمَضَةُ وَالِاسْتِنْشَاقُ

ئاووەردانە دەم و لووت

١٨. عَنْ حُمْرَانَ بْنِ أَبَانَ قَالَ: رَأَيْتُ عُثْمَانَ بْنَ عَفَّانَ h تَوَضَّأَ، فَأَفْرَغَ عَلَى يَدَيْهِ ثَلَاثًا فَغَسَلَهُمَا، ثُمَّ تَمَضْمَضَ وَاسْتَنْشَقَ، ثُمَّ غَسَلَ وَجْهَهُ ثَلَاثًا، ثُمَّ غَسَلَ يَدَيْهِ الْيُمْنَى إِلَى الْمِرْفَقِ ثَلَاثًا، ثُمَّ الْيُسْرَى مِثْلَ ذَلِكَ، ثُمَّ مَسَحَ بِرَأْسِهِ، ثُمَّ غَسَلَ قَدَمَهُ الْيُمْنَى ثَلَاثًا ثُمَّ الْيُسْرَى مِثْلَ ذَلِكَ، ثُمَّ قَالَ: رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ تَوَضَّأَ نَحْوَ وُضُوئِي، ثُمَّ قَالَ: «مَنْ تَوَضَّأَ نَحْوَ وُضُوئِي هَذَا، ثُمَّ صَلَّى رَكْعَتَيْنِ لَا يُحَدِّثُ نَفْسَهُ فِيهِمَا بِشَيْءٍ غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ».

حومڕانی کوڕی ئەبان دەڵێت: عوسمانی کوڕی عەفانم h بینی دەستنوێژی دەشوشت، سێ جار بە قاپەکە ئاوی بە دەستیدا كرد و شوشتی، پاشان ئاوی لە دەم و لووتی وەردا، پاشان سێ جار ڕوخساری شوشت، پاشان سێ جار دەستى ڕاستى شوشت تا ئانیشکەکانى، پاشان دەستى چەپیشی بە هەمان شێوە شوشت، پاشان مەسحى سەری کرد، دوایی سێ جار قاچی ڕاستى شوشت، ئینجا قاچی چەپیشی بە هەمان شێوە شوشت، وەکوو دەستەکانى، دوایی گوتی: پێغەمبەرى خوام ﷺ بینى دەستنوێژی شوشت وەکوو ئەم دەستنوێژەى من، پاشان فەرمووی: «هەر کەس وەک ئەم دەستنوێژەى من دەستنوێژ بشوات، پاشان دوو ڕکات نوێژ بکات، خەیاڵ نەکات تیایدا، لە گوناهەکانی پێشووى دەبووردرێت».

بَابُ إِيجَابِ غَسْلِ الرِّجْلَيْنِ

باسی پێویستبوونى شوشتنى پێیەكان

١٩. عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو k قَالَ: رَأَى رَسُولُ اللَّهِ ﷺ قَوْمًا يَتَوَضَّئُونَ، فَرَأَى أَعْقَابَهُمْ تَلُوحُ فَقَالَ: «وَيْلٌ لِلْأَعْقَابِ مِنَ النَّارِ أَسْبِغُوا الْوُضُوءَ».

عەبدوڵڵاى کوڕی عەمر k دەڵێت: پێغەمبەرى خوا ﷺ خەڵکانێکی بینى دەستنوێژیان دەشوشت، بینیى پشتەپێیان وشكە و تەڕ نەبووە، فەرمووی: «سزا و لەناوچوون لە ئاگر بۆ ئەو کەسانەى کەمتەرخەمی دەکەن لە شوشتنى پاژنەى پێیان، دەستنوێژ بەتەواوی بشۆن».

الْأَمْرِ بِتَخْلِيلِ الْأَصَابِعِ

فەرمانکردن بە دەست خستنە نێو پەنجەکان

٢٠. عَنْ عَاصِمِ بْنِ لَقِيطٍ، عَنْ أَبِيهِ h قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ:«إِذَا تَوَضَّأْتَ فَأَسْبِغِ الْوُضُوءَ وَخَلِّلْ بَيْنَ الْأَصَابِعِ».

عاصیمى کوڕی لەقيت لە باوکیەوە h دەگێڕێتەوە، گوتوویەتی: پێغەمبەری خوا ﷺ فەرمووی: «ئەگەر دەستنوێژت شوشت بەچاکی بیشۆ، نێوان و كەلێنی پەنجەکانیشت پاک بکەوە».

التَّوْقِيتِ فِي الْمَسْحِ عَلَى الْخُفَّيْنِ لِلْمُقِيمِ

کاتدانان بۆ مەسحکردن لەسەر خوففەکان بۆ کەسی نیشتەجێ

٢١. عَنْ شُرَيْحِ بْنِ هَانِئٍ قَالَ: سَأَلْتُ عَائِشَةَ i عَنِ الْمَسْحِ عَلَى الْخُفَّيْنِ فَقَالَتْ: ائْتِ عَلِيًّا h؛ فَإِنَّهُ أَعْلَمُ بِذَلِكَ مِنِّي، فَأَتَيْتُ عَلِيًّا h فَسَأَلْتُهُ عَنِ الْمَسْحِ، فَقَالَ كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ يَأْمُرُنَا أَنْ يَمْسَحَ الْمُقِيمُ يَوْمًا وَلَيْلَةً، وَالْمُسَافِرُ ثَلَاثًا.

شوڕەیحی کوڕی هانیئ دەڵێت: پرسیارم كرد لە عائیشە i دەربارەى مەسحکردن لەسەر خوففەکان؟ ئەویش گوتى: بڕۆ بۆ لای عەلی h، چونکە ئەو لەم بوارەدا لە من شارەزاترە، منیش چووم بۆ لای عەلی h پرسیارم لێ کرد دەربارەى مەسحکردن، گوتى: پێغەمبەرى خوا ﷺ فەرمانی پێ دەکردین ئەوەى دانیشتووە (لە ماڵ و شاری خۆیەتی) شەو و ڕۆژێک مەسح بکات، ئەوەشی گەشتیارە سێ شەو و ڕۆژ (مەسح بكات).

ثَوَابُ مَنْ تَوَضَّأَ كَمَا أُمِرَ

پاداشتى ئەو کەسەى دەستنوێژ دەشوات بەو شێوەیه‌ی كە فەرمانی پێ کراوە

٢٢. عَنْ أَبي أَیُّوبٍ h سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ يَقُولُ: «مَنْ تَوَضَّأَ كَمَا أُمِرَ، وَصَلَّى كَمَا أُمِرَ، غُفِرَ لَهُ مَا قَدَّمَ مِنْ عَمَلٍ».

ئەبو ئەییووب h دەڵێت: گوێم لە پێغەمبەرى خوا ﷺ بوو، دەیفەرموو: «هەر کەسێك دەستنوێژ بشوات بەو شێوەیه‌ی كە فەرمانی پێ کراوە، نوێژیش بکات بەو شێوەیه‌ی فەرمانی پێ کراوە، لە گوناهەکانی ڕابردووی دەبووردرێت».

الْقَوْلُ بَعْدَ الْفَرَاغِ مِنَ الْوُضُوءِ

خوێندنى زیکرى دوای تەواوبوون لە دەستنوێژ

٢٣. عَنْ عُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ h قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ: «مَنْ تَوَضَّأَ فَأَحْسَنَ الْوُضُوءَ، ثُمَّ قَالَ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ، فُتِّحَتْ لَهُ ثَمَانِيَةُ أَبْوَابِ الْجَنَّةِ يَدْخُلُ مِنْ أَيِّهَا شَاءَ».

عومەری کوڕی خەتتاب h دەڵێت: پێغەمبەرى خوا ﷺ فەرموویەتى: «هەر کەسێك دەستنوێژ بشوات بەچاکترین شێوە، پاشان بڵێ: شایەتى دەدەم هیچ پەرستراوێکی بەهەق نییە جگە لە خوا، شایەتى دەدەم موحەممەد بەندە و پێغەمبەری خوایە، هەشت دەرگاکەى بەهەشتى بۆ دەکرێتەوە، لە هەر کامێكیان بیەوێت دەچێتە نێویەوە».

بَابُ مَا يَنْقُضُ الْوُضُوءَ وَمَا لَا يَنْقُضُ الْوُضُوءَ مِنَ الْمَذْيِ

باسی ئەوەى دەستنوێژ دەشکێنێت و ئەوەش كە دەستنوێژ ناشکێنێت لە مەزی

٢٤. عَنْ أَبِي عَبْدِ الرَّحْمَنِ قَالَ: قَالَ عَلِيٌّ h: كُنْتُ رَجُلًا مَذَّاءً، -وَكَانَتِ ابْنَةُ النَّبِيِّ ﷺ تَحْتِي- فَاسْتَحْيَيْتُ أَنْ أَسْأَلَهُ، فَقُلْتُ لِرَجُلٍ جَالِسٍ إِلَى جَنْبِي: سَلْهُ. فَسَأَلَهُ فَقَالَ: «فِيهِ الْوُضُوءُ».

ئەبو عەبدوڕڕەحمان دەڵێت: عەلی h گوتى: پیاوێک بووم مەزیم زۆر بوو -کچەکەى پێغەمبەریش ﷺ خێزانم بوو-، بۆیە شەرمم دەکرد پرسیاری لێ بکەم، بە پیاوێکم گوت لە تەنیشتم دانیشتبوو: پرسیاری لێ بکە، ئەویش پرسیاری لێ کرد، فەرمووى: «پێویستە دەستنوێژ بشواتەوە».

بَابُ النُّعَاسِ

باسی (حوكمی) وەنەوزە و خەوهاتن

٢٥. عَنْ عَائِشَةَ i قَالَتْ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ: «إِذَا نَعَسَ الرَّجُلُ وَهُوَ فِي الصَّلَاةِ فَلْيَنْصَرِفْ، لَعَلَّهُ يَدْعُو عَلَى نَفْسِهِ وَهُوَ لَا يَدْرِي».

عائیشە i دەڵێت: پێغەمبەرى خوا ﷺ فەرموویەتى: «ئەگەر پیاوێک خەوەنووچکەى هەبوو لەنێو نوێژدا، ئەوە با زوو نوێژەکەى تەواو بکات، لەوانەیە دوعاى خراپ لە خۆی بکات و نەشزانێت».

غُسْلُ الْكَافِرِ إِذَا أَسْلَمَ

خۆشۆردنی بێبڕوا کاتێك موسوڵمان دەبێت

٢٦. عَنْ قَيْسِ بْنِ عَاصِمٍ h: أَنَّهُ أَسْلَمَ، فَأَمَرَهُ النَّبِيُّ ﷺ أَنْ يَغْتَسِلَ بِمَاءٍ وَسِدْرٍ.

قەیسی کوڕی عاصیم h دەگێڕێتەوە: كاتێك بووە موسوڵمان، پێغەمبەر ﷺ فەرمانی پێ کرد خۆی بشوات بە ئاو و سیدر.

الْغُسْلَ مِنْ مُوَارَاةِ الْمُشْرِكِ

ئەو کەسەى مردوو دەشارێتەوە دەبێت خۆی بشوات

٢٧. عَنْ عَلِيٍّ h: أَنَّهُ أَتَى النَّبِيَّ ﷺ فَقَالَ: إِنَّ أَبَا طَالِبٍ مَاتَ. فَقَالَ:«اذْهَبْ فَوَارِهِ»، قَالَ: إِنَّهُ مَاتَ مُشْرِكًا، قَالَ: «اذْهَبْ فَوَارِهِ»، فَلَمَّا وَارَيْتُهُ رَجَعْتُ إِلَيْهِ، فَقَالَ لِي: «اغْتَسِلْ».

عەلی h دەگێڕێتەوە: چوو بۆ‌ خزمه‌ت پێغەمبەر ﷺ و گوتی: ئەبو تالیب مرد، فەرمووی: «بڕۆ بیشارەوە»، (پێشەوا عەلی h) گوتى: ئەو بەهاوبەشدانەری مردووە، فەرمووی: «بڕۆ بیشارەوە»، کاتێك شاردمەوە گەڕامەوە بۆ خزمه‌تی، پێمی فه‌رموو: «خۆت بشۆرە».

بَابُ وُجُوبِ الْغُسْلِ إِذَا الْتَقَى الْخِتَانَانِ

باسی پێویستبوونى خۆشوشتن کاتێك دوو خەتەنەکراوەکە پێك دەگەن

٢٨. عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ h: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ قَالَ: «إِذَا جَلَسَ بَيْنَ شُعَبِهَا الْأَرْبَعِ، ثُمَّ اجْتَهَدَ فَقَدْ وَجَبَ الْغُسْلُ».

ئەبو هوڕەیڕە h دەگێڕێتەوە: پێغەمبەرى خوا ﷺ فەرموویەتى: «ئەگەر (پیاو) لە نێوان هەر چوار پەلی (خێزانی) دانیشت بۆ جووتبوون و خۆی ماندوو كرد، ئەوە خۆشوشتن پێویست دەبێت».

غَسْلِ الْمَرْأَةِ تَرَى فِي مَنَامِهَا مَا يَرَى الرَّجُلُ

ئەگەر ئافرەت لە خەودا ئەوەى بینى کە پیاو دەیبینێت پێویستە خۆی بشوات

٢٩. عَنْ أَنَسٍ h: أَنَّ أُمَّ سُلَيْمٍ i سَأَلَتْ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ عَنِ الْمَرْأَةِ تَرَى فِي مَنَامِهَا مَا يَرَى الرَّجُلُ قَالَ: «إِذَا أَنْزَلَتِ الْمَاءَ فَلْتَغْتَسِلْ».

ئەنەس h دەگێڕێتەوە: ئوم سولەیم i پرسیاری لە پێغەمبەرى خوا ﷺ کرد دەربارەى ئافرەتێک لە خەودا ئه‌وه‌ دەبینێت كه‌ پیاو لە خەودا دەیبینێت، فەرمووی: «ئەگەر ئاوى هاتەوە خۆى دەشۆرێت».

🖍   تێبینی:

بۆ ئەوەی خۆشوشتن پێویست بێت، مەرجە ئەم خەونە شوێنەواری دیار بێت، واتە: كەسەكە تەڕ بووبێت، نەك تەنها خەونێك بێت و هیچ شوێنەواری نەبێت.

بَابُ الْفَصْلِ بَيْنَ مَاءِ الرَّجُلِ وَمَاءِ الْمَرْأَةِ

باسی جیاکردنەوەی ئاوی پیاو و ئاوی ئافرەت

٣٠. عَنْ أَنَسٍ h قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ: «مَاءُ الرَّجُلِ غَلِيظٌ أَبْيَضُ، وَمَاءُ الْمَرْأَةِ رَقِيقٌ أَصْفَرُ، فَأَيُّهُمَا سَبَقَ كَانَ الشَّبَهُ».

ئەنەس h دەڵێت: پێغەمبەرى خوا ﷺ فەرموویەتى: «ئاوی پیاو ئەستوور و سپییە، ئاوی ئافرەت تەنك و زەردە، جا هەر کامیان پێش کەوت منداڵەکە لەویان دەچێت».

ذِكْرُ الِاغْتِسَالِ مِنَ الْحَيْضِ

باسی خۆشوشتن دوای تەواوبوون لە حەیز

٣١. عَنْ عَائِشَةَ i قَالَتْ: اسْتُحِيضَتْ أُمُّ حَبِيبَةَ بِنْتُ جَحْشٍ i سَبْعَ سِنِينَ، فَاشْتَكَتْ ذَلِكَ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ﷺ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ: «هَذِهِ لَيْسَتْ بِالْحَيْضَةِ وَلَكِنْ هَذَا عِرْقٌ فَاغْتَسِلِي، ثُمَّ صَلِّي».

عائیشە i دەڵێت: ئوم حەبیبەى کچی جەحش i حەوت ساڵ خوێنى نەخۆشی هەبوو، پرسیاری لە پێغەمبەرى خوا ﷺ کرد؟ ئەویش فەرمووی: «ئەمە حەیز نییە، بەڵکوو دەمارێکە جا بۆیە خۆت بشۆرە، پاشان نوێژ بکە».

بَابُ النَّهْيِ عَنِ اغْتِسَالِ الْجُنُبِ فِي الْمَاءِ الدَّائِمِ

باسی ڕێگەنەدان بە خۆشوشتنى لەشگران لە ئاوى وەستاودا

٣٢. عَنْ أَبي هُرَيْرَةَ h يَقُولُ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ: «لَا يَغْتَسِلْ أَحَدُكُمْ فِي الْمَاءِ الدَّائِمِ وَهُوَ جُنُبٌ».

ئەبو هوڕەیڕە h دەڵێت: پێغەمبەرى خوا ﷺ فەرموویەتى: «ئەگەر یەکێکتان لەشگران بوو، با خۆی نەشوات لە ئاوێکى وەستاودا».

بَابُ ذِكْرِ تَرْكِ الْمَرْأَةِ نَقْضَ ضَفْرِ رَأْسِهَا عِنْدَ اغْتِسَالِهَا مِنَ الْجَنَابَةِ

باسی ئەوە كە ئافرەت كەزى قژی نەکاتەوە بۆ خۆشوشتن لە کاتی لەشگرانى

٣٣. عَنْ أُمِّ سَلَمَةَ i زَوْجِ النَّبِيِّ ﷺ قَالَتْ: قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ، إِنِّي امْرَأَةٌ أَشُدُّ ضَفْرَ رَأْسِي أَفَأَنْقُضُهَا عِنْدَ غَسْلِهَا مِنَ الْجَنَابَةِ؟ قَالَ: «إِنَّمَا يَكْفِيكِ أَنْ تَحْثِي عَلَى رَأْسِكِ ثَلَاثَ حَثَيَاتٍ مِنْ مَاءٍ، ثُمَّ تُفِيضِينَ عَلَى جَسَدِكِ».

ئوم سەلەمەی i خێزانی پێغەمبەر ﷺ دەڵێت: گوتم: ئەى پێغەمبەری خوا، من ئافرەتێکم قژم دەهۆنمەوە، ئایا لە كاتی خۆشوشتن بۆ لەشگرانی بیکەمەوە؟ فەرمووی: «(نەخێر) ئەوەندەت بەسە سێ چنگە ئاو بە سەرتدا بكەیت، پاشان ئاو بکەیت بەسەر هەموو جەستەتدا».

ذِكْرُ وُضُوءِ الْجُنُبِ قَبْلَ الْغُسْلِ

باسی دەستنوێژ شوشتنى لەشگران پێش ئەوەی خۆی بشوات

٣٤. عَنْ عَائِشَةَ i: أَنَّ النَّبِيَّ ﷺ كَانَ إِذَا اغْتَسَلَ مِنَ الْجَنَابَةِ بَدَأَ فَغَسَلَ يَدَيْهِ، ثُمَّ تَوَضَّأَ كَمَا يَتَوَضَّأُ لِلصَّلَاةِ، ثُمَّ يُدْخِلُ أَصَابِعَهُ الْمَاءَ فَيُخَلِّلُ بِهَا أُصُولَ شَعْرِهِ، ثُمَّ يَصُبُّ عَلَى رَأْسِهِ ثَلَاثَ غُرَفٍ، ثُمَّ يُفِيضُ الْمَاءَ عَلَى جَسَدِهِ كُلِّهِ.

عائیشە i دەگێڕێتەوە: پێغەمبەر ﷺ کاتێك خۆی بشوشتبایە بەهۆی لەشگرانی، سەرەتا دەستەکانی دەشوشت، پاشان دەستنوێژی دەشوشت وەک چۆن دەستنوێژ دەشوات بۆ نوێژ، پاشان پەنجەکانی دەخستە نێو ئاوەکە و دەستى دەخستە نێو پرچی تا تەڕ دەبوو، پاشان سێ چەنگ ئاوی دەکرد بە سەریدا، پاشان ئاوی دەکرد بە لاشەیدا.

بَابُ وُضُوءِ الْجُنُبِ إِذَا أَرَادَ أَنْ يَنَامَ

باسی دەستنوێژ شوشتنى لەشگران کاتێك دەیەوێت بخەوێت

٣٥. عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ k: أَنَّ عُمَرَ h قَالَ: يَا رَسُولَ اللَّهِ أَيَنَامُ أَحَدُنَا وَهُوَ جُنُبٌ؟ قَالَ: «إِذَا تَوَضَّأَ».

عەبدوڵڵای كوڕی عومەر k دەگێڕێتەوە: عومەر h گوتى: ئەى پێغەمبەری خوا ئایا یەکێک لە ئێمە بخەوێت لە کاتێكدا کە لەشگرانە؟ فەرمووى: «ئەگەر دەستنوێژی شوشت».

🖍   تێبینی:

دروستە مرۆڤ بخەوێت بە لەشگرانییەوە، بەڵام دەستنوێژ بشوات باشترە و سوننەتێكی گەورەی جێبەجێ كردووە.

بَابٌ فِي الْجُنُبِ إِذَا أَرَادَ أَنْ يَعُودَ

باسی ئەوە كە لەشگران ئەگەر ویستی دووبارە جووت بێت

٣٦. عَنْ أَبِي سَعِيدٍ h عَنِ النَّبِيِّ ﷺ قَالَ: «إِذَا أَرَادَ أَحَدُكُمْ أَنْ يَعُودَ تَوَضَّأَ».

ئەبو سەعید h دەگێڕێتەوە: پێغەمبەر ﷺ فەرموویەتى: «ئەگەر یەکێکتان ویستى دووبارە جووت بێت (لەگەڵ خێزانى)، با دەستنوێژ بشوات».

بَابُ مُمَاسَّةِ الْجُنُبِ ومُجَالَسَتِهِ

باسی دەستلێدان لە لەشگران و دانیشتن لەگەڵیدا

٣٧. عَنْ حُذَيْفَةَ h قَالَ: كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ إِذَا لَقِيَ الرَّجُلَ مِنْ أَصْحَابِهِ مَاسَحَهُ وَدَعَا لَهُ، قَالَ: فَرَأَيْتُهُ يَوْمًا بُكْرَةً فَحِدْتُ عَنْهُ، ثُمَّ أَتَيْتُهُ حِينَ ارْتَفَعَ النَّهَارُ فَقَالَ: «إِنِّي رَأَيْتُكَ فَحِدْتَ عَنِّي»، فَقُلْتُ: إِنِّي كُنْتُ جُنُبًا فَخَشِيتُ أَنْ تَمَسَّنِي. فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ: «إِنَّ الْمُسْلِمَ لَا يَنْجُسُ».

حوزەیفە h دەڵێت: پێغەمبەرى خوا ﷺ کاتێك بگەشتایە بە یەکێک لە هاوەڵەکانی دەستى پێدا دەهێنا و دوعای بۆ دەکرد، دەڵێت: ڕۆژێک بینیم ڕووم وەرگێڕا بۆ لایەکى دیکە، پاشان کاتی خۆرئاوا هاتم بۆ خزمه‌تی، فەرمووی: «تۆم بینى ڕووت لێ وەرگێڕام؟!»، منیش گوتم: لەشگران بووم، لەوە ترسام دەستم لێ بدەیت، پێغەمبەرى خوا ﷺ فەرمووی: «بێگومان موسوڵمان پیس نابێت».

بَابُ تَأْوِيلِ قَوْلِ اللَّهِ b: {وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الْمَحِيضِ} البقرة: 222

باسی مانای فەرمایشى خوا b: {وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الْمَحِيضِ}

٣٨. عَنْ أَنَسٍ h قَالَ: كَانَتِ الْيَهُودُ إِذَا حَاضَتِ الْمَرْأَةُ مِنْهُمْ لَمْ يُؤَاكِلُوهُنَّ وَلَمْ يُشَارِبُوهُنَّ وَلَمْ يُجَامِعُوهُنَّ فِي الْبُيُوتِ، فَسَأَلُوا نَبِيَّ اللَّهِ ﷺ عَنْ ذَلِكَ فَأَنْزَلَ اللَّهُ b: ﴿ وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الْمَحِيضِ قُلْ هُوَ أَذًى ﴾ البقرة: 222، فَأَمَرَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ أَنْ يُؤَاكِلُوهُنَّ وَيُشَارِبُوهُنَّ وَيُجَامِعُوهُنَّ فِي الْبُيُوتِ، وَأَنْ يَصْنَعُوا بِهِنَّ كُلَّ شَيْءٍ مَا خَلَا الْجِمَاعَ.

ئەنەس h دەڵێت: جوولەکەکان هەر ئافرەتێک تووشی حەیز دەبوون خواردن و خواردنه‌وه‌یان لەگەڵ نەدەخواردن و دەستبازییان لەگەڵ نەدەکردن، لە ماڵەکانیاندا دانەدەنیشتن لەگەڵیان، پرسیاریان لە پێغەمبەرى خوا ﷺ کرد سەبارەت بەوە، خوا b ئەم ئایەتەى دابەزاندە خوارەوە: ﴿ وَيَسْأَلُونَكَ عَنِ الْمَحِيضِ قُلْ هُوَ أَذًى ﴾، پێغەمبەرى خوا ﷺ فەرمانی پێ کردن لەگەڵیاندا بخۆن و بخۆنەوە و دەستبازى بکەن و لە ماڵیشدا کۆ ببنەوە لەگەڵیاندا، هەموو شتێکیان لەگەڵ بکەن جگە لە جووتبوون.

بَابُ بَوْلِ الْجَارِيَةِ

باسی شوشتنى میزى کچ

٣٩. عَنْ أَبي السَّمْحِ h قَالَ: قَالَ النَّبِيُّ ﷺ: «يُغْسَلُ مِنْ بَوْلِ الْجَارِيَةِ وَيُرَشُّ مِنْ بَوْلِ الْغُلَامِ».

ئەبو سەمح h دەڵێت: پێغەمبەر ﷺ فەرموویه‌تی: «میزی کچێکی منداڵ دەشۆردرێت، میزی کوڕیش تەنها ئاوپرژێن دەکرێت (مەبەستى منداڵی شیرەخۆرەیە)».

بَابُ تَيَمُّمِ الْجُنُبِ

باسی تەیەممومکردنى لەشگران

٤٠. عَنْ شَقِيقٍ قَالَ: كُنْتُ جَالِسًا مَعَ عَبْدِ اللَّهِ وَأَبِي مُوسَى k، فَقَالَ أَبُو مُوسَى h: أَوْ لَمْ تَسْمَعْ قَوْلَ عَمَّارٍ لِعُمَرَ k: بَعَثَنِي رَسُولُ اللَّهِ ﷺ فِي حَاجَةٍ فَأَجْنَبْتُ فَلَمْ أَجِدِ الْمَاءَ فَتَمَرَّغْتُ بِالصَّعِيدِ، ثُمَّ أَتَيْتُ النَّبِيَّ ﷺ فَذَكَرْتُ ذَلِكَ لَهُ فَقَالَ: «إِنَّمَا كَانَ يَكْفِيكَ أَنْ تَقُولَ هَكَذَا»، وَضَرَبَ بِيَدَيْهِ عَلَى الْأَرْضِ ضَرْبَةً فَمَسَحَ كَفَّيْهِ ثُمَّ نَفَضَهُمَا، ثُمَّ ضَرَبَ بِشِمَالِهِ عَلَى يَمِينِهِ وَبِيَمِينِهِ عَلَى شِمَالِهِ عَلَى كَفَّيْهِ وَوَجْهِهِ.

شەقیق دەڵێت: من دانیشتبووم لەگەڵ عەبدوڵڵا و ئەبو مووسا k، ئەبو مووسا h گوتى: ئایا قسەکەى عەممارت h نەبیستووه‌ کە بە عومەری h گوت: پێغەمبەرى خوا ﷺ ناردمی بۆ پێویستییەک، لەشگران بووم ئاوم دەست نەکەوت، خۆم گەوزاند لە خۆڵدا، پاشان هاتم بۆ خزمه‌ت پێغەمبەر ﷺ بۆم باس کرد، فەرمووی: «تەنها ئەوەندەت بەس بوو کە بە دەستەکانت ئاوا بکەیت». پاشان هەردوو دەستى دا بە زەویدا، یەکجار مەسحی هەردوو لەپی دەستی کرد، پاشان دایانی بەیەکدا، پاشان دەستى چەپی هێنا بەسەر دەستى ڕاستیدا، دەستى ڕاستیشى بەسەر چەپیدا، ڕووی هەردوو دەستى و دەموچاوی.

بَابُ الصَّلَوَاتِ بِتَيَمُّمٍ وَاحِدٍ

باسی ئەنجامدامى هەموو نوێژەکان بە یەک تەیەمموم

٤١. عَنْ أَبِي ذَرٍّ h قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ: «الصَّعِيدُ الطَّيِّبُ وَضُوءُ الْمُسْلِمِ، وَإِنْ لَمْ يَجِدِ الْمَاءَ عَشْرَ سِنِينَ».

ئەبو زەڕ h دەڵێت: پێغەمبەرى خوا ﷺ فەرموویەتى: «خۆڵی پاکوخاوێن ئاوی دەستنوێژی موسوڵمانە، ئەگەر بۆ ماوەى دە ساڵیش ئاوى دەست نەکەوێت».