كِتَابُ الزِّينَةِ

په‌رتووكی خۆڕازاندنه‌وه‌

التَّرَجُّلُ غِبًّا

شانەکردنى قژ ڕۆژ نا ڕۆژێک

٥٣٣. عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُغَفَّلٍ h قَالَ: نَهَى رَسُولُ اللَّهِ ﷺ عَنِ التَّرَجُّلِ إِلَّا غِبًّا.

عەبدوڵڵاى کوڕی موغەففەل h دەڵێت: پێغەمبەرى خوا ﷺ قەدەغەى کردووە لە سەرشانەکردن (بەبەردەوامى) مەگەر ڕۆژێک سەر شانە بکات و ڕۆژێک شانەى نەکات.

الْإِذْنُ بِالْخِضَابِ

ڕێگەدان بە بۆیەکردنى قژ

٥٣٤. عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ h أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ قَالَ: «الْيَهُودُ، وَالنَّصَارَى لَا تَصْبُغُ فَخَالِفُوهُمْ».

ئەبو هوڕەیڕە h دەگێڕێته‌وه‌: پێغەمبەرى خوا ﷺ فەرموویەتى: «جوولەکە و گاور قژ بۆیە ناکەن، ئێوە پێچەوانەیان بکەن (قژتان بۆیە بکەن)».

الْخِضَابُ بِالْحِنَّاءِ وَالْكَتَمِ

بۆیەکردن بە خەنە و ئوزمە

٥٣٥. عَنْ أَبِي ذَرٍّ h عَنِ النَّبِيِّ ﷺ قَالَ: «أَفْضَلُ مَا غَيَّرْتُمْ بِهِ الشَّمَطَ الْحِنَّاءُ وَالْكَتَمُ».

ئەبو زەڕ h دەگێڕێتەوە: پێغەمبەر ﷺ فەرموویەتى: «چاکترین شتێک کە پیری پێ بگۆڕن خەنە و ئوزمەیە».

الْوَاصِلَةُ

قژبەستەر

٥٣٦. عَنْ أَسْمَاءَ بِنْتِ أَبِي بَكْرٍ k: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ لَعَنَ الْوَاصِلَةَ وَالْمُسْتَوْصِلَةَ.

ئەسمائی کچی ئەبو بەکر k دەگێڕێتەوە: پێغەمبەرى خوا ﷺ نەفرینى کردووە لەو کەسەى قژێکی دروستکراو دەبەستێ بە قژێکی دیكەوە، ئەو کەسەش بۆی دەبەسترێت (یان بۆ دەچێنرێت).

🖍   تێبینی:

(الْوَاصِلَة): ئەو کەسەیە قژێکى دروستکراو دەبەستێت بە قژێکی دیكەوە، یەکسانە بیبەستێت بە قژی خۆیەوە یان قژی کەسێکی دیكه‌.

الدُّهْنُ

قژ چەوركردن

٥٣٧. عَنْ سِمَاكٍ، قَالَ: سَمِعْتُ جَابِرَ بْنَ سَمُرَةَ k سُئِلَ عَنْ شَيْبِ رَسُولِ اللَّهِ ﷺ قَالَ: كَانَ إِذَا ادَّهَنَ رَأْسَهُ لَمْ يُرَ مِنْهُ، وَإِذَا لَمْ يُدَّهَنْ رُئِيَ مِنْهُ.

سیماک دەڵێت: گوێم لە جابیری کوڕی سەموڕە k بوو، پرسیاری لێ کرا لەبارەى مووی سپی پێغەمبەرى خوا ﷺ، گوتى: کاتێك قژی چەور بکردایە پێیەوە دیار نەبوو، وە ئەگەر چەوری نەکردایە پێیەوە دیار بوو.

النَّهْيُ ‌لِلْمَرْأَةِ ‌أَنْ ‌تَشْهَدَ ‌الصَّلَاةَ ‌إِذَا ‌أَصَابَتْ ‌مِنَ ‌الْبَخُورِ

ڕێگریکردنى ئافرەت لە ئامادەبوونى نوێژى بەکۆمەڵ ئەگەر بۆنى خۆشی لە خۆی دابوو

٥٣٨. عَنْ زَيْنَبَ الثَّقَفِيَّةِ i: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ قَالَ: «إِذَا خَرَجَتِ الْمَرْأَةُ إِلَى الْعِشَاءِ الْآخِرَةِ، فَلَا تَمَسَّ طِيبًا».

زەینەب سه‌قه‌فییه‌ i دەگێڕێته‌وه‌: پێغەمبەرى خوا ﷺ فەرموویەتى: «ئەگەر یەکێک لە ئێوە ئامادەى نوێژى عیشا بوو با بۆنى خۆش لە خۆی نەدات».

تَحْرِيمُ ‌الذَّهَبِ ‌عَلَى ‌الرِّجَالِ

قەدەغەکردنى زێڕ لەسەر پیاوان

٥٣٩. عَنْ عَلِيَّ بْنَ أَبِي طَالِبٍ h يَقُولُ: إِنَّ نَبِيَّ اللَّهِ ﷺ أَخَذَ حَرِيرًا، فَجَعَلَهُ فِي يَمِينِهِ، وَأَخَذَ ذَهَبًا فَجَعَلَهُ فِي شِمَالِهِ، ثُمَّ قَالَ: «إِنَّ هَذَيْنِ حَرَامٌ عَلَى ذُكُورِ أُمَّتِي».

عەلى کوڕى ئەبو تالیب h دەڵێت: پێغەمبەرى خوا ﷺ حەریرێکى گرت بەدەستەوە و لەلاى ڕاستى داینا، زێڕێکیشی گرت بەدەستەوە و لە لاى چەپی داینا، پاشان فەرمووى: «بەڕاستى ئەم دووانە خوا قەدەغەى کردووە لەسەر نێرینەى ئوممەتەکەم».

خَاتَمُ الذَّهَبِ

ئەنگوستیلەى زێڕ

٥٤٠. عَنِ ابْنِ عُمَرَ k قَالَ: اتَّخَذَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ خَاتَمَ الذَّهَبِ، فَلَبِسَهُ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ، فَاتَّخَذَ النَّاسُ خَوَاتِيمَ الذَّهَبِ، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ: «إِنِّي كُنْتُ أَلْبَسُ هَذَا الْخَاتَمَ، وَإِنِّي لَنْ أَلْبَسَهُ أَبَدًا»، فَنَبَذَهُ، فَنَبَذَ النَّاسُ خَوَاتِيمَهُمْ.

ئيبن عومەر k دەڵێت: پێغەمبەرى خوا ﷺ موستیلەیەکى لە زێڕ پێ بوو لە دەستى کرد، خەڵكیش ئەنگوستیلەى زێڕیان لەدەست کرد، پێغەمبەرى خوا ﷺ فەرمووى: «ئەم ئەنگوستیلەیەم لەدەست کرد، بەڵام ئیدی هەرگیز لەدەستى ناکەم، لەدەستى دایکەند، خەڵکەكەش لەدەستیان دایانکەند».

النَّهْيُ عَنِ الْخَاتَمِ فِي السَّبَّابَةِ

ڕێگریکردن لە لەدەستکردنى ئەنگوستیلە لە پەنجەى شایەتومان و نێوەڕاست

٥٤١. عَنْ عَلِيٍّ h قَالَ: نَهَانِي رَسُولُ اللَّهِ ﷺ عَنِ الْخَاتَمِ فِي هَذِهِ وَهَذِهِ -يَعْنِي السَّبَّابَةَ وَالْوُسْطَى-.

عەلى h ده‌ڵێت: پێغەمبەرى خوا ﷺ قەدەغەى لێ کردم ئەنگوستیلە بکەمە ئەم پەنجە و ئەو پەنجەمە، -واته‌: پەنجەى شایەتومان و نێوەڕاست-.

٥٤٢. عَنْ أَبِي الْأَحْوَصِ، عَنْ أَبِيهِ h: أَنَّهُ أَتَى النَّبِيَّ ﷺ فِي ثَوْبٍ دُونٍ، فَقَالَ لَهُ النَّبِيُّ ﷺ: «أَلَكَ مَالٌ؟»، قَالَ: نَعَمْ، مِنْ كُلِّ الْمَالِ، قَالَ: «مِنْ أَيِّ الْمَالِ؟»، قَالَ: قَدْ آتَانِي اللَّهُ مِنَ الْإِبِلِ، وَالْغَنَمِ، وَالْخَيْلِ، وَالرَّقِيقِ، قَالَ: «فَإِذَا آتَاكَ اللَّهُ مَالًا، فَلْيُرَ عَلَيْكَ أَثَرُ نِعْمَةِ اللَّهِ وَكَرَامَتِهِ».

ئەبو ئەحوەص لە باوکیەوە h دەگێڕێتەوە: ئەو هات بۆ خزمەت پێغەمبەر ﷺ پۆشاكێکی کۆن و بێنرخی لەبەر کردبوو، پێغەمبەر ﷺ پێی فەرموو: «ئایا ماڵ و سامانت هەیە؟»، گوتى: بەڵێ لە هەموو جۆرە ماڵ و سامانێکم هەیە، فەرمووى: «لە چی ماڵێکت هەیە؟»، گوتى: خوا ماڵ و سامانی پێ بەخشیوم لە وشتر و مەڕوماڵات و ئەسپ و کۆیلە، فەرمووی: «ئەگەر خوا ماڵ و سامانێکی پێ بەخشیت با شوێنەواری نیعمەت و ڕێزگرتنى خوا پێتەوە دەربکەوێت، (پۆشاكێکی جوان بپۆشە هەتا خەڵکی بزانن خوا ناز و نیعمەتى خۆی ڕشتووە بەسەرتدا)».

تَسْكِينُ الشَّعْرِ

ڕێکخستنى قژ

٥٤٣. عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ k قَالَ: أَتَانَا النَّبِيُّ ﷺ فَرَأَى رَجُلًا ثَائِرَ الرَّأْسِ فَقَالَ: «أَمَا يَجِدُ هَذَا مَا يُسَكِّنُ بِهِ شَعْرَهُ».

جابیرى کوڕی عەبدوڵڵا k دەڵێت: پێغەمبەر ﷺ هات بۆ لامان پیاوێکی بینى قژی بژ و ئاڵۆز بوو، فەرمووی: «ئایا ئەمە شتێکی لا نەبووە قژى پێ ڕێک بخات».

وَصْلُ الشَّعْرِ بِالْخِرَقِ

لکاندنى پەڕۆ بە قژەوە (بۆئەوەی قژی زۆر دەربکەوێت)

٥٤٤. عَنْ مُعَاوِيَةَ h: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ نَهَى عَنِ الزُّورِ، وَالزُّورُ الْمَرْأَةُ تَلُفُّ عَلَى رَأْسِهَا.

موعاویە h دەگێڕێتەوە: پێغەمبەرى خوا ﷺ قەدەغەى کردووە لەوەى ئافرەت لە دواوە قژی دەکات بە تۆپەڵە (وەکوو کۆپانەى وشتر دەردەکەوێت).

تَحْرِيمُ ‌لُبْسِ ‌الذَّهَبِ

قەدەغەکردنی پۆشینی زێڕ

٥٤٥. عَنْ أَبِي مُوسَى h: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ قَالَ: «إِنَّ اللَّهَ أَحَلَّ لِإِنَاثِ أُمَّتِي الْحَرِيرَ وَالذَّهَبَ، وَحَرَّمَهُ عَلَى ذُكُورِهَا».

ئەبو مووسا h دەگێڕێتەوە: پێغەمبەرى خوا ﷺ فەرموویەتى: «خوا حەریر و زێڕی حەڵاڵ کردووە بۆ مێینەى ئوممەتەکەم، قەدەغەى کردووە لەسەر نێرینەکانى».

طَرْحُ الْخَاتَمِ وَتَرْكُ لُبْسِهِ

فڕێدانى ئەنگوستیلە و وازهێنان لە لەدەستکردنى

٥٤٦. عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ k: أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ اتَّخَذَ خَاتَمًا فَلَبِسَهُ قَالَ: «شَغَلَنِي هَذَا عَنْكُمْ مُنْذُ الْيَوْمَ، إِلَيْهِ نَظْرَةٌ، وَإِلَيْكُمْ نَظْرَةٌ ثُمَّ أَلْقَاهُ».

ئيبن عەبباس k دەگێڕێتەوە: پێغەمبەرى خوا ﷺ ئەنگوستیلەیەکى دروست کرد، پاشان لەدەستى کرد، فەرمووى: «ئەمە بەدرێژایی ئەمڕۆ منى سەرقاڵ کرد لە ئێوە، جارێک تەماشاى ئەمەم دەکرد و جارێکیش تەماشاى ئێوە، پاشان دایکەند».

لُبْسُ الْحُلَلِ

پۆشینى (پۆشاكی) حولەل

٥٤٧. عَنِ الْبَرَاءِ h قَالَ: رَأَيْتُ النَّبِيَّ ﷺ وَعَلَيْهِ حُلَّةٌ حَمْرَاءُ مُتَرَجِّلًا لَمْ أَرَ قَبْلَهُ، وَلَا بَعْدَهُ أَحَدًا هُوَ أَجْمَلُ مِنْهُ.

بەڕاء h دەڵێت: پێغەمبەرم ﷺ بینى تاخمە جلێکى سوورى پۆشیبوو، قژیشی شانە کردبوو، هەرگیز نە لەپێش ئەو نە لەدواى ئەو لەو جوانترم نەبینیبوو.

🖍   تێبینی:

(الْحُلَل): بریتییە لەو پۆشاکەی كە هەموو لاشە سەرتاپا دادەپۆشێت.

الْأَمْرُ بِلُبْسِ الْبِيضِ مِنَ الثِّيَابِ

فەرمانکردن بە پۆشینى پۆشاکى سپی

٥٤٨. عَنْ سَمُرَةَ h قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ: «عَلَيْكُمْ بِالْبَيَاضِ مِنَ الثِّيَابِ فَلْيَلْبَسْهَا أَحْيَاؤُكُمْ، وَكَفِّنُوا فِيهَا مَوْتَاكُمْ، فَإِنَّهَا مِنْ خَيْرِ ثِيَابِكُمْ».

سەموڕە h دەڵێت: پێغەمبەرى خوا ﷺ فەرموویەتى: «پێویستە پۆشاكی سپی بەکار بهێنن، با زیندووەکانتان بیپۆشن، مردووەکانتانیشی پێ کفن بکەن، چونکە پۆشاكی سپی چاکترینى نێو پۆشاكەکانتانە».

إِسْبَالُ الْإِزَارِ

درێژکردنى دەرقاچە

٥٤٩. عَنِ ابْنِ عُمَرَ k أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ قَالَ: «مَنْ جَرَّ ثَوْبَهُ مِنَ الْخُيَلَاءِ لَا يَنْظُرُ اللَّهُ إِلَيْهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ»، قَالَ أَبُو بَكْرٍ h: يَا رَسُولَ اللَّهِ، إِنَّ أَحَدَ شِقَّيْ إِزَارِي يَسْتَرْخِي إِلَّا أَنْ أَتَعَاهَدَ ذَلِكَ مِنْهُ، فَقَالَ النَّبِيُّ ﷺ: «إِنَّكَ لَسْتَ مِمَّنْ يَصْنَعُ ذَلِكَ خُيَلَاءَ».

ئيبن عومەر k دەگێڕێته‌وه‌: پێغەمبەرى خوا ﷺ فەرموویەتى: «هەر کەسێك پۆشاكی شۆڕ بکات لەبەر لووتبەرزی، خوا لە ڕۆژی دواییدا تەماشای ناکات»، ئەبو بەکر h گوتى: ئەى پێغەمبەری خوا، من لایەکی پۆشاكەکەم شۆڕ دەبێتەوە، مەگەر هەمیشە ئاگام لێ بێت، پێغەمبەر ﷺ فەرمووى: «تۆ لەو کەسانە نیت بەلووتبەرزى ئەو کارە بکەى».

إِرْخَاءُ طَرَفِ الْعِمَامَةِ بَيْنَ الْكَتِفَيْنِ

شۆڕکردنەوەى لایەکى مێزەر بە نێوان هەردوو شاندا

٥٥٠. عَنْ جَعْفَرِ بْنِ عَمْرِو بْنِ أُمَيَّةَ، عَنْ أَبِيهِ h قَالَ: كَأَنِّي أَنْظُرُ السَّاعَةَ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ﷺ عَلَى الْمِنْبَرِ وَعَلَيْهِ عِمَامَةٌ سَوْدَاءُ قَدْ أَرْخَى طَرَفَهَا بَيْنَ كَتِفَيْهِ.

جەعفەرى کوڕى عەمرى کوڕى ئومەییە لە باوکیەوە h دەگێڕێتەوە، گوتوویەتى: هەر وەکوو ئەوە وایە ئێستا تەماشاى ئەو کاتە بکەم کە پێغەمبەرى خوا ﷺ لەسەر مینبەر بوو، مێزەرێکى ڕەشی لەسەردا بوو، تەنیشتى مێزەرەکەى شۆڕ کردبووەوە لە نێوان هەردوو شانیدا.