كِتَابُ الِاسْتِعَاذَةِ

پەرتووكی پەناگرتن

باب

باسێک

٥٦٤. عَنْ عُقْبَةَ بْنِ عَامِرٍ الْجُهَنِيِّ h قَالَ: قَالَ لِي رَسُولُ اللَّهِ ﷺ: «قُلْ»، قُلْتُ: وَمَا أَقُولُ؟ قَالَ: «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ، قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ، قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ»، فَقَرَأَهُنَّ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ، ثُمَّ قَالَ: «لَمْ يَتَعَوَّذِ النَّاسُ بِمِثْلِهِنَّ، أَوْ لَا يَتَعَوَّذُ النَّاسُ بِمِثْلِهِنَّ».

عوقبەى کوڕى عامیرى جوهەنى h دەڵێت: پێغەمبەرى خوا ﷺ پێمى فەرموو: «بڵێ»، گوتم: چی بڵێم؟ فەرمووى: «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ، قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ، قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ»، پێغەمبەرى خوا ﷺ خوێندیانیەوە، پاشان فەرمووى: «هیچ کەسێک بە وێنەى ئەمانە پەناى نەگرتووە، یان خەڵکى بە وێنەى ئەمانە پەنا ناگرێت».

الِاسْتِعَاذَةُ ‌مِنْ ‌قَلْبٍ ‌لَا ‌يَخْشَعُ

پەناگرتن لە دڵێک ترسی خوای تێدا نەبێت

٥٦٥. عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَمْرٍو k: أَنَّ النَّبِيَّ ﷺ كَانَ يَتَعَوَّذُ مِنْ أَرْبَعٍ: مِنْ عِلْمٍ لَا يَنْفَعُ، وَمِنْ قَلْبٍ لَا يَخْشَعُ، وَدُعَاءٍ لَا يُسْمَعُ، وَنَفْسٍ لَا تَشْبَعُ.

عەبدوڵڵاى کوڕى عەمر k دەگێڕێتەوە: پێغەمبەر ﷺ پەناى دەگرت بە چوار شت: لە زانستێک سوود نەگەیەنێت، لە دڵێک نەترسێت (ترسی خوای تێدا نەبێت)، لە نزا و پاڕانەوەیەک وەڵام نەدرێتەوە، وە لە نەفسێک هەرگیز تێر نەبێت.

الِاسْتِعَاذَةُ ‌مِنَ ‌الْبُخْلِ

پەناگرتن لە ڕەزیلی

٥٦٦. عَنْ عَمْرِو بْنِ مَيْمُونٍ الْأَوْدِيِّ، قَالَ: كَانَ سَعْدٌ h يُعَلِّمُ بَنِيهِ هَؤُلَاءِ الْكَلِمَاتِ، كَمَا يُعَلِّمُ الْمُعَلِّمُ الْغِلْمَانَ، وَيَقُولُ: إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ كَانَ يَتَعَوَّذُ بِهِنَّ دُبُرَ الصَّلَاةِ: «اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْبُخْلِ، وَأَعُوذُ بِكَ مِنَ الْجُبْنِ، وَأَعُوذُ بِكَ أَنْ أُرَدَّ إِلَى أَرْذَلِ الْعُمُرِ، وَأَعُوذُ بِكَ مِنْ فِتْنَةِ الدُّنْيَا، وَأَعُوذُ بِكَ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ».

عەمڕى کوڕى مەیموونى ئەودى دەڵێت: سەعد منداڵەکانى فێری ئەم وشانە دەكرد، هەر وەکوو چۆن مامۆستا منداڵ فێر دەکات، دەیگوت: پێغەمبەرى خوا ﷺ پەناى پێ گرتوون لەدواى هەموو نوێژێک (دەیفەرموو): «خوایە من پەنا دەگرم بە تۆ لە ڕەزیلى، وە پەنات پێ دەگرم لە ترسنۆکى، وە پەنات پێ دەگرم لەوەى بگەمە تەمەنێکى پیری و پەککەوتەیی کە تواناى هیچم نەمێنێت، وە پەنات پێ دەگرم لە فیتنەى دونیا، وە پەنات پێ دەگرم لە سزاى نێو گۆڕ».

بَابُ الِاسْتِعَاذَةِ مِنَ الْمَغْرَمِ، وَالْمَأْثَمِ

باسی پەناگرتن لە قەرزداری و گوناهـ و تاوان

٥٦٧. عَنْ عَائِشَةَ i قَالَتْ: كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ أَكْثَرَ مَا يَتَعَوَّذُ مِنَ الْمَغْرَمِ، وَالْمَأْثَمِ، قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، مَا أَكْثَرَ مَا تَتَعَوَّذُ مِنَ الْمَغْرَمِ، قَالَ: «إِنَّهُ مَنْ غَرِمَ حَدَّثَ، فَكَذَبَ وَوَعَدَ فَأَخْلَفَ».

عائیشە i دەڵێت: پێغەمبەرى خوا ﷺ زۆر پەناى دەگرت لە قەرزدارى و گوناهـ، گوتم: ئەى پێغەمبەرى خوا، زۆر پەنا دەگریت لە قەرزدارى، فەرمووى: «بێگومان ئەو کەسەى قەرز دەکات قسە دەکات و درۆ دەکات، پەیمانیش دەدات و نایباتە سەر».

الِاسْتِعَاذَةُ مِنْ شَرِّ الْبَصَرِ

پەناگرتن لە شەڕ و خراپەى بینین

٥٦٨. عَنْ شَكَلِ بْنِ حُمَيْدٍ h قَالَ: قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ، عَلِّمْنِي دُعَاءً أَنْتَفِعُ بِهِ، قَالَ: «قُلِ: اللَّهُمَّ عَافِنِي مِنْ شَرِّ سَمْعِي وَبَصَرِي، وَلِسَانِي وَقَلْبِي، وَمِنْ شَرِّ مَنِيِّي -يَعْنِي: ذَكَرَهُ-».

شەکەلی کوڕی حومەید h دەڵێت: گوتم: ئەی پێغەمبەرى خوا، نزایەکم فێر بکە سوودم پێ بگەیەنێت، فەرمووی: «بڵێ: خوایە بمپارێزە لە شەڕ و خراپەى بیستن و بینینم، وە زمان و دڵم، وە لە شەڕى مەنییەکەم -واتە: ئەندامى نێرینەى-».

الِاسْتِعَاذَةُ مِنَ الْعَجْزِ

پەناگرتن لە بێتوانایی و دەستەوسانى

٥٦٩. عَنْ زَيْدِ بْنِ أَرْقَمَ h قَالَ: لَا أُعَلِّمُكُمْ إِلَّا مَا كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ يُعَلِّمُنَا يَقُولُ: «اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْعَجْزِ وَالْكَسَلِ، وَالْبُخْلِ وَالْجُبْنِ، وَالْهَرَمِ، وَعَذَابِ الْقَبْرِ، اللَّهُمَّ آتِ نَفْسِي تَقْوَاهَا، وَزَكِّهَا أَنْتَ خَيْرُ مَنْ زَكَّاهَا، أَنْتَ وَلِيُّهَا وَمَوْلَاهَا، اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ قَلْبٍ لَا يَخْشَعُ، وَمِنْ نَفْسٍ لَا تَشْبَعُ، وَعِلْمٍ لَا يَنْفَعُ، وَدَعْوَةٍ لَا يُسْتَجَابُ لَهَا».

زەیدى کوڕى ئەڕقەم h دەڵێت: فێرتان ناکەم ئەوە نەبێت کە پێغەمبەرى خوا ﷺ فێرى کردووین، دەیفەرموو: «خوایە من پەنات پێ دەگرم لە بێتوانایی و تەمبەڵى و ڕەزیلی و ترسنۆکى و پیری و پەکكەوتەیی، وە لە سزاى نێو گۆڕ، خوایەگیان تەقوا و خۆپارێزى ببەخشیت بە نەفسم، وە پاک و پاڵفتەى بکەرەوە، چونکە تۆ چاکترینى ئەوانەى کە نەفس و دەروون پاک دەکەنەوە، تۆ خاوەن و دروستکەرى ئەو نەفسەى، خوایە من پەنات پێ دەگرم لە دڵێک ترسی تۆی تێدا نەبێت، لە نەفس و دەروونێکیش تێر نەبێت، لە زانستێکیش سوود نەگەیەنێت، هەروەها لە نزایەک وەرنەگیرێت».

الِاسْتِعَاذَةُ مِنْ شَرِّ فِتْنَةِ الْقَبْرِ

پەناگرتن لە شەڕ و فیتنەى نێو گۆڕ

٥٧٠. عَنْ عَائِشَةَ i قَالَتْ: كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ كَثِيرًا مَا يَدْعُو بِهَؤُلَاءِ الْكَلِمَاتِ: «اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ فِتْنَةِ النَّارِ، وَعَذَابِ النَّارِ، وَفِتْنَةِ الْقَبْرِ، وَعَذَابِ الْقَبْرِ، وَشَرِّ فِتْنَةِ الْمَسِيحِ الدَّجَّالِ، وَشَرِّ فِتْنَةِ الْفَقْرِ، وَشَرِّ فِتْنَةِ الْغِنَى، اللَّهُمَّ اغْسِلْ خَطَايَايَ بِمَاءِ الثَّلْجِ وَالْبَرَدِ، وَأَنْقِ قَلْبِي مِنَ الْخَطَايَا كَمَا أَنْقَيْتَ الثَّوْبَ الْأَبْيَضَ مِنَ الدَّنَسِ، وَبَاعِدْ بَيْنِي وَبَيْنَ خَطَايَايَ كَمَا بَاعَدْتَ بَيْنَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ، اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْكَسَلِ وَالْهَرَمِ، وَالْمَأْثَمِ وَالْمَغْرَمِ».

عائیشە i دەڵێت: پێغەمبەرى خوا ﷺ ئەم نزایانەى زۆر دەکرد: «خوایە من پەنات پێ دەگرم لە ئاژاوەى ئاگر و سزاى ئاگر و فیتنەى نێو گۆڕ و سزاى نێو گۆڕ و شەڕ و خراپەى مەسیحى دەججال و خراپەى هەژاری و خراپەی دوڵەمەندی، خواى گەورە گوناهەکانم بشۆرەوە بە ئاو و بەفر و تەرزە و دڵم پاک بکەرەوە لە گوناهـ وەکوو چۆن پۆشاكی سپیت پاک کردۆتەوە لە چڵك و پیسی، نێوانی من و گوناهەکانم دوور بخەرەوە هەر وەکوو چۆن نێوانی خۆرهەڵات و خۆرئاوات دوور خستۆتەوە، خوایە من پەنات پێ دەگرم لە تەمبەڵی و پیری و پەککەوتەیی و تاوان و قەرزداری».

الِاسْتِعَاذَةُ مِنْ نَفْسٍ لَا تَشْبَعُ

پەناگرتن لە نەفسێک تێر نەبێت

٥٧١. عَنْ أَبي هُرَيْرَةَ h يَقُولُ: كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ يَقُولُ: «اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْأَرْبَعِ: مِنْ عِلْمٍ لَا يَنْفَعُ، وَمِنْ قَلْبٍ لَا يَخْشَعُ، وَمِنْ نَفْسٍ لَا تَشْبَعُ، وَمِنْ دُعَاءٍ لَا يُسْمَعُ».

ئەبو هوڕەیڕە h دەڵێت: پێغەمبەرى خوا ﷺ ده‌یفه‌رموو: «خوایە من پەنات پێ دەگرم لە چوار شت: لە زانستێک سوودى نەبێت، لە دڵێک نەترسێت، لە نەفسێک هەرگیز تێر نەبێت، لە نزا و پاڕانەوەیەک گوێی لێ نەگیرێت».

الِاسْتِعَاذَةُ مِنَ الْجُوعِ

پەناگرتن لە برسێتى

٥٧٢. عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ h قَالَ: كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ يَقُولُ: «اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْجُوعِ، فَإِنَّهُ بِئْسَ الضَّجِيعُ، وَأَعُوذُ بِكَ مِنَ الْخِيَانَةِ، فَإِنَّهَا بِئْسَتِ الْبِطَانَةُ».

ئەبو هوڕەیڕە h دەڵێت: پێغەمبەرى خوا ﷺ دەیفەرموو: «خوایە من پەنات پێ دەگرم لە برسێتى، چونکە خراپترین هاوەڵە (چونکە ڕێگریت لێ دەکات لە پەرستشەکان)، پەنات پێ دەگرم لە خیانەت و ناپاکی، چونکە خراپترین خەسڵەتى شاراوەیە».

الِاسْتِعَاذَةُ مِنْ ضَلَعِ الدَّيْنِ

پەناگرتن لە کەڵەکەبوونى قەرز و تواناى نەدانەوەى

٥٧٣. عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ h قَالَ: كَانَ النَّبِيُّ ﷺ يَقُولُ: «اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْهَمِّ وَالْحَزَنِ وَالْكَسَلِ، وَالْبُخْلِ وَالْجُبْنِ، وَضَلَعِ الدَّيْنِ، وَغَلَبَةِ الرِّجَالِ».

ئەنەسی کوڕی مالیک h دەڵێت: پێغەمبەر ﷺ دەیفەرموو: «ئەى خوایە پەنات پێ دەگرم لە خەم و خەفەت و تەمبەڵى، وە لە ڕەزیلی و ترسنۆکى و كه‌ڵه‌كه‌بوونی قه‌رزداری و لە زاڵبوونى دەسەڵاتدارە خراپەکان بەسەرماندا».

🖍   تێبینی:

(الْهَمِّ): ئەو ناخۆشییەیە کە گومان دەکرێت ڕوو بدات، بەڵام هێشتا ڕووی نەداوە. (الْحَزَنِ): ئەو ناخۆشییەیه‌ کە ڕووی داوە و شوێنەواری خەم و پەژارە لە دڵدا جێ دەهێڵێت.

الِاسْتِعَاذَةُ مِنَ الْهَرَمِ

پەناگرتن لە پیری

٥٧٤. عَنْ عُثْمَانَ بْنِ أَبِي الْعَاصِ h: أَنَّ النَّبِيَّ ﷺ كَانَ يَدْعُو بِهَذِهِ الدَّعَوَاتِ: «اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْكَسَلِ، وَالْهَرَمِ، وَالْجُبْنِ وَالْعَجْزِ، وَمِنْ فِتْنَةِ الْمَحْيَا وَالْمَمَاتِ».

عوسمانى کوڕی ئەبولعاص h دەگێڕێتەوە: پێغەمبەر ﷺ نزای دەکرد بەم نزایانە: «خوایە من پەنات پێ دەگرم لە تەمبەڵى و پیرى و پەكکەوتەیی و ترسنۆکى و بێتوانایی، وە لە شەڕ و خراپەى ژیان و مردن».

الِاسْتِعَاذَةُ مِنْ دَرَكِ الشَّقَاءِ

پەناگرتن لە عاقیبەتى خراپ بەهۆی گوناهـ و تاوان

٥٧٥. عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ h: أَنَّ النَّبِيَّ ﷺ كَانَ يَسْتَعِيذُ مِنْ سُوءِ الْقَضَاءِ، وَشَمَاتَةِ الْأَعْدَاءِ، وَدَرَكِ الشَّقَاءِ، وَجَهْدِ الْبَلَاءِ.

ئەبو هوڕەیڕە h دەگێڕێته‌وه: پێغەمبەر ﷺ پەناى دەگرت لە خراپیى بەڵا و ناڕەحەتى کە بەسەریدا بێت، وە لە دڵخۆشبوونى دوژمنان بەوەى بەڵا و موسیبەتى تووش ببێت، وەلە عاقیبەتى خراپ بەهۆی گوناهەوە، یان هەموو هۆکارێک کە ببێتە مایەى لەناوچوون، وە لەو ناڕەحەتییانەى کە تووشی مرۆڤ دەبن کە لە توانایدا نییە چارەسەری بکات، (بەجۆرێک مردنى پێخۆشترە لەوەى لەسەر ئەو حاڵە بمێنێت، بۆ نموونە زۆرى خێزان و نەبوونى بژێوی).

الِاسْتِعَاذَةُ مِنَ الْجُنُونِ

پەناگرتن لە شێتى

٥٧٦. عَنْ أَنَسٍ h: أَنَّ النَّبِيَّ ﷺ كَانَ يَقُولُ: «اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْجُنُونِ، وَالْجُذَامِ، وَالْبَرَصِ، وَسَيِّئِ الْأَسْقَامِ».

ئەنەس h دەگێڕێتەوە: پێغەمبەر ﷺ دەیفەرموو: «خوایە من پەنات پێ دەگرم لە شێتى و گەڕی و بەڵه‌کى و نەخۆشییە پیسەکان».

الِاسْتِعَاذَةُ مِنْ عَيْنِ الْجَانِّ

پەناگرتن لە چاوی جنۆکەکان

٥٧٧. عَنْ أَبِي سَعِيدٍ h قَالَ: كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ يَتَعَوَّذُ مِنْ عَيْنِ الْجَانِّ، وَعَيْنِ الْإِنْسِ، فَلَمَّا نَزَلَتِ الْمُعَوِّذَتَانِ أَخَذَ بِهِمَا، وَتَرَكَ مَا سِوَى ذَلِكَ.

ئەبو سەعید h دەڵێت: پێغەمبەرى خوا ﷺ پەناى دەگرت بە خوا لە جنۆکەکان، وە لە چاوی مرۆڤەکان، کاتێك (الْمُعَوِّذَتَان) دابەزی (واتە: سووڕەتى ناس و فەلەق)، کاری بەو دوو سووڕەتە کرد و وازی هێنا لە غەیری ئەو دووانە.

الِاسْتِعَاذَةُ مِنْ شَرِّ الْكِبَرِ

پەناگرتن لە شەڕ و خراپەى پیری و پەكکەوتەیی

٥٧٨. عَنْ أَنَسٍ h قَالَ: كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ يَتَعَوَّذُ بِهَؤُلَاءِ الْكَلِمَاتِ، كَانَ يَقُولُ: «اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْكَسَلِ، وَالْهَرَمِ، وَالْجُبْنِ وَالْبُخْلِ، وَسُوءِ الْكِبَرِ، وَفِتْنَةِ الدَّجَّالِ، وَعَذَابِ الْقَبْرِ».

ئەنەس h دەڵێت: پێغەمبەرى خوا ﷺ پەناى دەگرت بەو وشانە و دەیفەرموو: «خوایە من پەنات پێ دەگرم لە تەمبەڵى و پیرى و ترسنۆکی و ڕەزیلی و خراپی پیری و پەكکەوتەیی و فیتنەى دەججال و سزاى نێو گۆڕ».

🖍   تێبینی:

ئەگەر (الْكِبَرِ) بە (فتح)ەى (الباء) بخوێندرێتەوە، ئەوە بە ماناى پیری دێت، وە ئەگەر (الْكِبْرِ) بە (سکون)ەى (الباء) بخوێندرێتەوە، ئەوە بە ماناى لووتبەرزی دێت.

الِاسْتِعَاذَةُ مِنْ حَرِّ النَّارِ

پەناگرتن لە گەرمى ئاگر

٥٧٩. عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ h قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ﷺ: «مَنْ سَأَلَ اللَّهَ الْجَنَّةَ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ، قَالَتِ الْجَنَّةُ: اللَّهُمَّ أَدْخِلْهُ الْجَنَّةَ، وَمَنْ اسْتَجَارَ مِنَ النَّارِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ، قَالَتِ النَّارُ: اللَّهُمَّ أَجِرْهُ مِنَ النَّارِ».

ئەنەسی کوڕى مالیک h دەڵێت: پێغەمبەرى خوا ﷺ فەرموویەتى: «هەر کەسێك سێ جار داواى بەهەشت بکات لە خوا، بەهەشت دەڵێت: خوایە بیخەرە بەهەشتەوە، هەر کەسێك سێ جار پەنا بگرێت لە ئاگر، ئاگر دەڵێت: خوایە بیپارێزە لە ئاگر».